ဂျိမ်းစ်ဝက်ဘ် က ရှာဖွေပေးတဲ့ ရှေးဟောင်း သမုဒ္ဒရာ ဂြိုဟ်

ဒီ လေ့လာချက်အရ GJ 1214b ရဲ့ လေထုထဲမှာ ရေငွေ့ အများအပြား ပါဝင် နေတာကို တွေ့ခဲ့ ကြရပါတယ်။ ဒါဟာ ဘာကိုညွှန်ပြနေလဲ ဆိုတော့ ရှေးယခင် တချိန်က ဒီဂြိုဟ်ဟာ သမုဒ္ဒရာ ရေပင်လယ်ကြီး ဖုံးလွှမ်းနေတဲ့ Water World ကြီး တစ်ခုဖြစ်တယ် ဆိုတာကိုပဲ ဖြစ်ပါတယ်။

ဒီဂြိုဟ်ကို ရှာတွေ့ချိန် လွန်ခဲ့တဲ့ ဆယ်နှစ် ခန့်ကစလို့ ယခုအထိ သိပ္ပံ ပညာရှင်တွေ သိခဲ့တာက ဒီဂြိုဟ်ဟာ အလွန်ထူထပ်တဲ့ တိမ်တွေနဲ့ ဖုံးလွှမ်းနေတယ် ဆိုတာ တစ်ခုပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ 

အခုလို လေ့လာနိုင်တယ် ဆိုတာကလဲ မှန်ဘီလူးနဲ့ တိုက်ရိုက် မြင်တွေ့နိုင်တာတော့ မဟုတ်ပါဘူး။ နာဆာရဲ့ NASA’s Jet Propulsion Lab က နက္ခတ် ပညာရှင်တွေဟာ ဒီဂြိုဟ်ရဲ့ နေ့နဲ့ည မျက်နှာပြင် အပူချိန်ကို ရက်ပေါင်းများစွာ မှတ်တမ်းယူပြီးတော့မှ သင်္ချာနည်းနဲ့ တွက်ချက် အဖြေထုတ် ခဲ့ကြတာ ဖြစ်ပါတယ်။

ဒီ GJ 1214b ရဲ့ နေ့နဲ့ည အပူချိန်ဟာ ကွာဟချက် အလွန်ပဲ များပါတယ်။ နေ့ဖက် ကျရောက်တဲ့အချိန် အပူချိန်ဟာ ဒီဂရီ စင်တီဂရိတ် ၂၈၀ ခန့်အထိ ပူပြင်းပြီး ညဖက် အပူချိန် ကတော့ ဒီဂရီ စင်တီဂရိတ် ၂၂၀ လောက်ထိ ကျဆင်း သွားပါတယ်။ 

ဒီလို နေ့နဲ့ည အကြား ၆၀ ဒီဂရီ စင်တီဂရိတ်ခန့် ကွာဟမှုဟာ ကမ္ဘာပေါ်မှာ ဘယ်နေရာမှာမှ မတွေ့ဖူးတဲ့ ကွာဟမှု ဖြစ်ပါတယ်။ ဘာနဲ့ တူလဲဆိုတော့ နေ့ဖက်မှာ ဆာဟာရ သဲကန္တာရထဲ ရောက်နေပြီး ညဖက်မှာ ဝင်ရိုးစွန်းက နှင်းမုန်တိုင်းထဲ ရောက်သွားသလို ခြားနားတဲ့ အပူချိန် ကွာဟချက်မျိုး ဖြစ်ပါတယ်။

ဒီလောက် ကြီးမားတဲ့ အပူချိန် ကွာဟချက်က ဘာကို ညွှန်ပြနေလဲ ဆိုတော့ ဒီဂြိုဟ်ရဲ့ လေထုဟာ ယခင် ယူဆခဲ့ သလို ပေါ့ပါးတဲ့ ဟိုက်ဒြိုဂျင် ဓါတ်ငွေ့သက်သက်နဲ့ ဖွဲ့စည်းထားတာ မဟုတ်ဘူး ဆိုတာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီ့အစား လေထုထဲမှာ ရေငွေ့ (သို့) မိသိန်း ဓါတ်ငွေ့လို လေးလံတဲ့ ဓါတ်ငွေ့ မော်လီကျူးတွေ အများအပြား ပါဝင် နေရမယ်လို့ ကောက်ချက် ဆွဲကြပါတယ်။

ဒီအချက်ဟာ ဒီဂြိုဟ်ရဲ့ အတိတ်က ဘဝကို တစိတ်တပိုင်း လှစ်ဟ ပြနေပါတယ်။ နာဆာ ပညာရှင် တွေရဲ့ အဆိုအရ ဒီဂြိုဟ်ဟာ စတင် ဖွဲ့စည်း ခဲ့ချိန်က ရေ၊ ရေခဲ (သို့) ရေပါဝင်တဲ့ မော်လီကျုး အများအပြားနဲ့ ဖွဲ့စည်း ခဲ့ဟန် တူတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ အကယ်လို့ ဒီလို မဟုတ်ပဲ မူလက ဟိုက်ဒြိုဂျင် ဓါတ်ငွေ့ အများအပြားနဲ့ စတင်ခဲ့မယ် ဆိုရင်လဲ သူ့ရဲ့ ဘဝသက်တမ်း တလျောက် ဟိုက်ဒြိုဂျင် အမြောက်အများကို အာကာသထဲ လွင့်ထွက် ဆုံးရှုံးခဲ့တာမျိုးလဲ ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။

အရှင်းဆုံး အဖြေကတော့ မူလကတဲက ရေအများအပြားနဲ့ ပါဝင်ဖွဲ့စည်း ဖြစ်ထွန်းခဲ့တာ ဖြစ်ဖို့ ပိုများပါတယ်။ နောက်ပြီး စတင် မွေးဖွားချိန်က ယခု ပတ်လမ်းမှာ မဟုတ်ပဲ မိခင်ကြယ်နဲ့ ပိုဝေးတဲ့ နေရာမှ ဖြစ်ပေါ် မွေးဖွားခဲ့ပြီးမှ မိခင်ကြယ်နဲ့ နီးကပ်တဲ့ ပတ်လမ်းကို အကြောင်း တခုခုနဲ့ ရောက်လာတာ ဖြစ်နိုင်တယ်လို့ သုံးသပ် ကြပါတယ်။

ဒီ GJ 1214b လို mini-Neptune တွေနဲ့ ပါတ်သက်ပြီး လေ့လာစရာတွေ အများကြီး ကျန်နေပါသေးတယ်။ ပညာရှင် တွေကတော့ James Webb တယ်လီစကုပ်ကြီးကို အသုံးချပြီး နောက်ထပ် မီနီနက်ပ်ကျွန်း အများအပြားကို ဆက်လက် လေ့လာသွားဖို့ စီစဉ်နေ ကြပါတယ်။

Ref: James Webb telescope discovers ancient ‘water world’ in nearby star system | Live Science